នៅមានការយល់ច្រឡំខ្លះ អំពីការកំណត់ពុទ្ធសករាជថ្មី ថារាប់ចាប់ពី “ថ្ងៃឆ្លងចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីខ្មែរ ឬថ្ងៃឡើងស័ក (ដែលត្រូវជាថ្ងៃទី១៣ឬ១៤មេសា) ជាថ្ងៃ ឆ្លងពុទ្ធសករាជថ្មីដែរ ” តែពុំមែនដូច្នេះទេ។
ជាក់ស្ដែង ថ្ងៃឆ្លងបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី ប្រពៃណីខែ្មរ គឺមិនមែនជាថ្ងៃឆ្លង ពុទ្ធសករាជថ្មីនោះទេ។ មានន័យថា បើឆ្លងពី ឆ្នាំកុរ ព.ស ២៥៦៣ ចូលឆ្នាំជូត គឺស្ថិតក្នុងពុទ្ធសករាជតែមួយ (ឆ្នាំជូត ព.ស ២៥៦៣) ។ ខាងក្រោមនេះជាការបកស្រាយ៖
នេះជារឿងពីរដាច់ពីគ្នាដោយ “ថ្ងៃឆ្លងឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីខ្មែរ” ជាកេរ្ដិ៍តំណែល ដែលមានតពីបុរាណកាល ដែលត្រូវធ្វើក្នុង ខែចេត្រ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ដោយឡែក “ថ្ងៃឆ្លងពុទ្ធសករាជថ្មី” គឺជារឿងមួយផ្សេងទៀត ដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយព្រះពុទ្ធ ដែលត្រូវកំណត់យកចាប់ពី ថ្ងៃ១រោច ខែពិសាខ (ក្រោយ១ថ្ងៃ ដែលព្រះពុទ្ធចូលបរិនិព្វាន ក្នុងថ្ងៃ១៥កើត ខែពិសាខ)។
តំណាងក្រសួងធម្មការនិងសាសនា ធ្លាប់បានបកស្រាយពីបញ្ហានេះកាលពីឆ្នាំ២០១៨ ដោយលើកឡើងពីការកំណត់យកថ្ងៃ ១រោច ខែពិសាខ ផ្ដើមរាប់ជាពុទ្ធសករាជថ្មី។ នេះក៏សម្រេចលើថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេស ជាអ្នកកំណត់យក ដោយប្រទេសថៃ ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ក៏មានការកំណត់ខុសគ្នា។
ជាទម្ងន់បន្ថែមពីនេះ វចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជជួនណាត ក៏បានរៀបរាប់ពីបញ្ហានេះផងដែរថា ពុទ្ធសករាជ ជាចំនួនថ្ងៃខែឆ្នាំ រាប់តាំងពីក្រោយថ្ងៃដែលព្រះពុទ្ធទ្រង់ចូលបរិនិព្វានទៅបានមួយថ្ងៃ។
វចនានុក្រមសម្ដេចសង្ឃជួនណាតបានបកស្រាយពេញថា៖ ៉ពុទ្ធសករាជ(-សៈកៈរ៉ាច, ឬ ត.ប ស្រ. -ស័ក-ក្រាច)ន. ចំនួនថ្ងៃខែឆ្នាំរាប់តាំងពីក្រោយថ្ងៃដែលព្រះពុទ្ធទ្រង់ចូលបរិនិព្វានទៅបានមួយថ្ងៃរៀងមក។ ព្រះសក្យមុនីគោតមទ្រង់ ចូលបរិនិព្វាននៅថ្ងៃ អង្គារ ១៥កើតខែពិសាខ ឆ្នាំម្សាញ់ រាប់ពីត្រឹមថ្ងៃ ១រោច ខែពិសាខនោះមកជា ពុទ្ធសករាជ។ ៉
អំណៈអំណាងខាងលើគឺអាចបង្ហាញបានថា ការសរសេរក្នុងលិខិតបទដ្ឋានផ្លូវការ នៅបន្តប្រើ ព.ស ២៥៦៣ “ថ្ងៃចន្ទ ៦រោច ខែចេត្រ ឆ្នាំជូត ព.ស ២៥៦៣” គឺជារឿងត្រឹមត្រូវជាង និងមានអំណះអំណាងជាង។ លុះដល់ថ្ងៃ ១រោចខែពិសាខ ឆ្នាំជូត (ដែលឆ្នាំ២០២០នេះត្រូវនឹងថ្ងៃទី ៧ ខែឧសភា) ទើបត្រូវដូរមកដាក់ ព.ស ២៥៦៤ វិញ៕
